İLKLERİ BARINDIRAN ŞEHİR

Ülkemizin turistik olarak henüz ilgisini çekememiş bir kenti olan Uşak, doğa harikası zenginlikleri ve eşsiz güzellikleriyle dikkat çekiyor. Yerel ajanslar, kentin tanıtımı için girişimlerde bulunmaya devam ederken, biz de sınırları içinde yer alan Ulubey Kanyonu’nu görmek için Artı Sanat Eğitim ve Kültür Derneği ile yola koyuluyoruz. 5-6 saatlik yolculuğun ardından ulaşıyoruz Uşak’a…  İç Anadolu ile Ege Bölgesi arasında geçiş bölümü oluşturan Uşak, antik dönemlerden itibaren yerleşim için gözde şehirlerden bir olmuş… Uşak’ın tarihi Roma İmparatorluğu’nun kurucularından olan Temenos dönemlerine dayanıyor. M.Ö. 2000 yılında Anadolu’da siyasi birliği sağlamaya çalışan Hititlerin, M.Ö. 1000 yılında ise Friglerin batı sınırında kalan ve çevresindeki birçok medeniyete tanıklık eden kent, en çok İon kültüründen etkilenmiş. M.Ö. 7’nci yüzyıla gelindiğinde parayı icat etmeleri ve ticarette yarattıkları etkiyle nam salan Lidyalıların sınırlarına girmiş Uşak… Bu dönemde Ege bölgesini doğuya bağlayan ve tarihin en önemli ticaret yollarından bir olan ‘Kral Yolu’, Uşak sınırlarından geçiyormuş. Lidyalıların egemenliğinin sonlanmasının ardından kent, tüm Anadolu’da olduğu gibi Büyük İskender’in hakimiyeti altına girmiş. Büyük İskender’in ölümünün ardından bu bölge,  İskender’in generallerinden Antiganos’a hizmet payı olarak verilmiş. Bir süre sonra da Bergama Krallığı’na bağlanmış Uşak… Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılması Doğu Roma sınırları içinde kalmış ve Bizans egemenliği 1233 tarihine kadar sürmüş. Bu tarihten itibaren Uşak ve civarı tamamen Türk hakimiyetine geçmiş…

SANAYİLEŞMENİN İLK ADIMI 

M.Ö. 4000 yılına uzanan geçmişiyle pek çok kültüre ev sahipliği yapmış olan Uşak, kuruluşundan itibaren geçiminin önemli bir kısmını topraktan elde ederek, tarihi gelişimi içinde halısı, kilimi, battaniyesi ve buna benzer el sanatlarıyla tanınmış. Uşak, aynı zamanda ilklerin de şehri… Milli mücadele yıllarında Uşak, maddi ve manevi bakımdan zarara uğramasına rağmen, Cumhuriyet Türkiye’sinde ilk girişimlerle sanayi hamlesini başlatıldığı kent olmuş… 1909 yılında elektrik kullanmaya başlayan Uşak, bu anlamda ülkenin ilk şehri statüsüne sahip olmuş. Türkiye’nin ilk demiryolu hattı buradan geçtiği gibi, 1926 yılında Cumhuriyet tarihindeki ilk özel yatırım olan şeker fabrikasının kurulmasıyla birlikte Uşak, sanayi şehri görünümüne kavuşmuş.  Dokuma, tabakçılık, trikotaj ve toprak sanayisi ile irili ufaklı imalathane ve fabrikaları da içinde barındıran bir ekonomiye sahip olan Uşak, ülkemizdeki ilk sanayi kuruluşlarının ortaya çıktığı şehirlerden biri aynı zamanda… Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’nin sanayileşme hamlesine öncülük eden Uşak, bu görevine zaman içinde de devam ettirmiş. Ana üretim konusunu tekstil, deri ve seramik oluşturuyor. Ülkemizde tüketilen zig derinin (konfeksiyona hazır, işlentisi bitmiş mamul) yüzde 60’ı, gazlı sargı bezinin yüzde 91’i, pelüş battaniyenin yüzde 90’ı, yün ipliğin yüzde 65’i, seramiğin yüzde 22’si Uşak’ta üretiliyor. Nüfusu 367 bin 514 olan Uşak, aynı zamanda halısı, tarhanası, Eşme kilimi, döndürmesiyle de ünlü bir şehir…

ÖZGÜRLÜĞÜN SİMGESİ 

Uşak kent merkezinde yaptığımız panoramik turda, sakin sokakları, henüz her şeyi  ‘ticari’ olarak görmeyen esnafı, cana yakın ve hoş görülü insanları ile kendimizi sanki bir zaman tünelinin içinde 25-30 yıl öncesinin Bursa’sında buluyoruz. Yapılaşmanın ve günümüz kentlerin öncelikli sorunu olan trafik karmaşasının yaşanmadığı bu kenti tanımaya çalışırken, yine tanıdık bir ize rastlıyoruz. 2007 yılında elim bir trafik kazası sonucu yaşama veda eden, anıtsal eserleriyle tanınan heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem’in Uşak için tasarladığı, 1998 yılında yapılan ‘Atatürk Kurtuluş Anıtı’ tüm heybetiyle karşımıza çıkıyor. Uşak Valiliği’nin önünde yer alan 30 metre uzunluğunda, 17 metre yüksekliğindeki bu anıt; bir kaidenin üzerinde üç ana grupta toplanan figürlerden meydana getirilmiş. Birinci grupta, Uşak’ın Türk süvarileri tarafından kurtarılışını simgeleyen süvari figürleri bulunuyor. İkinci grupta, Türk Ulusunun tutsak edilemeyeceğini, sonsuza kadar özgür kalacağını simgeleyen ‘Zafer’ sütunu yükseliyor. Bu sütunun önüne yerleştirilen Atatürk ile üzerinde bilim ve sanat yazan kitapları taşıyan genç kız ve genç erkek figürleri ise Cumhuriyetin kuruluşunu ve gençlere emanet edilişini, eğitime verilen önemi sembolize ediyor. Üçüncü grupta ise Türk kadınının kahramanlığının ve cesaretinin, Kurtuluş Savaşı’nda ordumuza verdiği desteği simgeleyen kadın figürleri ve mermi yüklü kağnı yer alıyor. Bu figürlerin arasında, kaideyle bütünleşmiş, 17 metre yüksekliğinde blok ve çevresinde ise Atatürk’ün sanat, kültür ve Cumhuriyet üzerine söylediği bazı sözlerine yer verilmiş. (Devamı yarın)

****YÖRESEL LEZZETLERİ 

Yörük kültürünün en yoğun yaşandığı ve halkının büyük çoğunluğu Yörüklerden oluştuğu bilinen Uşak’ta tarhananın yeri bambaşka… Hemen hemen her evde tarhana kültürü yaşatılıyor. Yaşlısı genci, zengini fakiri ayırt etmeksizin kış mevsimine hazırlık olarak tarhana imal ediliyor. Tarhana gerçek manasıyla Eşme'de yaşatılıyor ve çok seviliyor. Bu arada Türkiye Ulusal Ajansı’nın desteklediği, Uşak Aşçılar ve Lokantacılar Esnaf Odası’nın koordinatörlüğünde,  Uşak Belediyesi, Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu ile Uşak Fatih Sultan Mehmet MTAL tarafından yürütülen ’Erasmus Plus Eurootfood Projesi’ ile kentin unutulmaya yüz tutmuş yöresel yemekleri ’Topalak’, ’Döndürme’ ’Demir tatlısı’, ’Gümnü’, ’Sini hamursuzu’, yöreye özgü ’Keşkek’ ve ’Alacatene’  yeniden gün yüzüne çıkarılmış.

 HABER: HÜLYA SAATÇI