Bugünlerde yaşadığımız ekonomik sıkıntı aslında spekülatif yaklaşımın her alanda yoğun bir şekilde yapılıyor olmasından kaynaklanmaktadır. Ancak ekonomiyi yönetmenin de belirli kuralları vardır. Türkiye kurulduğundan bu yana ekonomi politikası ayakları basmayan ender ülkelerden bir tanesidir. İşte bu nedenle, dünden bugüne birçok ekonomik sıkıntıyı yaşamaktayız.

Ekonomiyi iyileştirmenin tek bir yolu bulunmakta, o da dünyayı ve dünya ekonomisini doğru okumak ile mümkün olacaktır. Doğru okunan ekonomi, hem içeride hem dışarıda doğru uygulandığında ise hiçbir tasa keder kalmadan ülkenin refahı artacaktır. Bugün nereden başlamak gerekiyor dersek ilk önce ekonomi kelimesini heceleyerek başlamak gerekiyor. Daha sonra ise hangi aşamalardan geçtiğini incelemek.

Ülkeler giderek artan küreselleşme, gelir adaletsizlikleri, kaynak dağılımındaki adaletsizlikler gibi sebeplerle birbirleri arasında gelişmişlik farkları yaratmaktadırlar. Günümüz dünyasında bazı ülkeler gelişme süreçlerini çok daha önce başlatıp sürdürürken kimi ülkeler de bu sürece henüz yeni geçebilmiştir. Gelişmekte olan ülkeler şeklinde isimlendirilen bu devletler için gelişimlerini sürdürmek için ihtiyaç duydukları fonları yurtiçinden karşılayamadıklarından dış borçlara yönelmişlerdir. Türkiye için de bu durum 1950’lerden beri böyledir.

Dış kaynaklardan gelir elde etme yöntemi olarak isimlendirilen dış borçlanma, gelişmekte olan ülkeler için kalkınmanın önemli bir ayağı olmuştur. İç tasarrufların yatırım ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması gelişmekte olan ülkeleri dış borçlanma yoluna götürmektedir. Yine ithalatı ihracatından fazla olan ülkeler de döviz kıtlığını dış borçlara yönelerek aşmayı tercih etmektedirler.

Dış borçların ekonomik büyüme ile ilişkisini inceleyen bilimsel çalışmaların sonuçlarına bakıldığında ortak bir sonuç göremiyoruz. Dış borçların büyümeyle negatif ilişkisi ağır bassa da pozitif ilişki olduğunu gösteren çalışmalar da mevcuttur. Türkiye için yapılan çalışmalarda dış borçların ekonomik büyümeyi olumsuz etkilediğini sonucuna varılmıştır.

IMF, WB, OECD VE BIS ortak tanımına göre dış borç bir ülkede bulunan yerleşiklerin yerleşik olmayanlara karşı sözleşmeli yükümlülükleridir. Bu yükümlülük faizli ya da faizsiz olabilen anapara ödemeleridir. Ülkeye yapılacak büyük yatırımlar açısından dış borçlar büyük önem arz etmektedir. Ülkelerin dış borçlara yönelmesinin sebeplerinden bazılarını iç borçlanma imkânının düşük olması, döviz ihtiyacının olması, kronikleşen bütçe açıkları ve olağanüstü durumlarda doğan acil fon ihtiyacı şeklinde sıralayabiliriz. Gelişmekte olan ülkelerin dış borçlanmaya yönelmesinin en büyük nedenleri yatırımların iç kaynaklarla finanse edilememesi ve ihracat ile ithalat farkından oluşan döviz ihtiyacının karşılanması gerektiğidir.

Dış borçların bir ülke ekonomisinin büyümesine olan etkisi ilk bakışta belirsizdir. Bu etki ülkenin iç dinamiklerine, borcun faiz oranına ve dış borçla elde edilen kaynağın etkin şekilde kullanılıp kullanılmamasına bağlıdır. Etkin kullanılan dış borç düşük faiz ödemesiyle birlikte ekonomik büyümeyi olumlu etkileyecektir. Fakat tersi durumda bu etki negatif olabilir.

Ayrıca dış borcun faiz oranı ve vadesi gibi özelliklerinin belirlediği maliyet unsuru da önemlidir. Borçla Büyüme Modeli ’ne göre bir ülke kalkınmaya başlarken yatırımları iç tasarruflarla finanse edemeyeceğinden dış borçlara yönelir. Ülke kalkınmaya devam ettikçe tasarruf miktarı gittikçe artar ve ileriki zamanlarda yatırımlar yurtiçi tasarruflar tarafından karşılanır düzeye gelebilir. Bu modele göre dış borçların ekonomik büyüme sağlaması cari işlemler açığının finansmanında kullanılmasına bağladır.

Yani anlayacağınız yaşadığımız bu günlerin nedeni ve özeti. Ekonomiye yön verebilmek için iç ve dış dengeleri elde tutan yöneticiler ışığında hareket etmek gerekir. Yapılan yanlışlıklar olsa bile zararının en az olması için önleyici tedbirler ile hareket etmek gerekir.

Bugün ekonomiye yön vereceksek ve ekonomide ilk 10 ülkeye girmek istiyor isek, yaşadıklarımıza bakmamız ve ders almamız gerekmektedir. Aldığımız dersleri de yaşamımıza ekleyip yerinde politikalar üreterek ülkenin kalitesini iyileştirip ekonomik hedeflere ulaşabiliriz.

O zaman dersimize çalışalım…