İnsan kendi yaşadığı bir durumu bir başkasında gördüğünde daha rahat empati yapabilir. Travma atlatan depremzedeler üzerinden yapılan paylaşımlar, onların şimdi yaşadıkları travmayı pekiştirebilir ve ileride paylaşımlar karşısına çıktığında travmayı tekrar hatırlatabilir. İnsanın doğumundan ölümüne kadar yas, kaygı, travma veya depresyon ile geçirdiği dönemleri olabilir. Bu dönemlerde kişinin; sosyal destek görmesi, bedenen gerçekleştirdiği aktiviteler, inancıyla kendini beslemesi ve başarılı olduğu alanlara odaklanması başa çıkma stratejileridir. En önemli sosyal desteği genellikle toplumumuzda aileler verir. Fakat annesini kaybeden depremzede bir çocuk, en güçlü sosyal destek kaynağından yoksundur ve bunu bir ömür hissedebilir. Kendi hayatımda geçirdiğim bir trafik kazasını, ailem daha sonra hatırlayıp etkilenmemem için haber yapılıp görüntü dağıtılmasını engellemiştir. Bir depremzede çocuğun saatler sonra enkazdan çıkarılıp annesini kaybetmesi hem travma hem yas yaşayabileceği bir durumdan geçtiğinin örneğidir. Ruhsal travmaya yol açan olaylar; savaş, patlama, afet (deprem, sel, yangın vb), saldırı, tecavüz, işkence, kaza, aile içi şiddet ve çocuklukta yaşanan tacizdir. Bu arada her yaşadığımız sıkıntı bir travma değildir… Ruhsal travma; kişiyi fazlasıyla korkutan, dehşete düşüren, çaresiz bırakan, genellikle olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkilere denir. Travma sonrası stres hastalığında; uykusuzluk, kâbus görmeler, olayın sık sık rahatsızlık verici hatırlanması, olayın tekrar etme korkusunun yerleşmesi, kolay irkilme, hızlı sinirlenme, geleceğe dönük plan oluşturamama, sosyal çevreden yabancılaşma (anlaşılmadığını düşünme), olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülür. Görüldüğü üzere; bir depremzedeye, onun kendi görüntüleriyle birlikte travma anını hatırlatmak, travma sonrası stres hastalığını pekiştirebilir. Bu bilgilerle birlikte deprem gibi büyük afetler yaşayan kişilere nasıl davranılması gerektiği konusunda bilinçlenmemizi diliyorum…